یک روحانی برجسته‌ی اهل سنت: اهل سنت ایران حاضر است چک سفید امضاء به نظام بدهد

در دیدار با سران اصلاحات چه گذشت

هیچ جای تردیدی برای مسئولین نگذاشته است که آرای اهل سنت دست کم در انتخابات ریاست جمهوری تعیین‌کننده است. آنچه در این دوره انتخابات بیش از هر دوره‌ای مشهود بود، آرای  اهل سنت ایران بود که تماما در سبد آرای روحانی ریخته شد و اصول‌گرایان را شاید مبهوت کرد. تا جایی که رئیس جمهور هم در مناظره‌ی تلویزیونی‌اش با نگاهی به آرای اهل سنت ایران، به این موضوع اشاره کرد و از فشارهایی که دولت در انتصاب مدیران اهل سنت با آن روبه‌روست، به صراحت پرده برداشت. شاید همان روز، از پشت تلویزیون بود که روحانی چند میلیون رای اهل سنت را پیشاپیش برای خودش رزرو کرد؛ او فرصت نداد رقبای انتخاباتی‌اش که شاید دیدگاه‌هایی در این مورد داشتند، حرف تازه‌تری بیاورند! اعتقاد زعمای اهل سنت این است که روحانی خویشاوندی‌اش را با اهل سنت، ولو با حداقل توجهاتش ثابت کرده است. حضور گسترده اهل سنت، این پیام را به مسئولین در تهران مخابره کرد که مطالبات زیادی از این قشر، هنوز روی زمین مانده است. در این مصاحبه، از یکی از روحانیون سرشناس اهل سنت کشور می‌پرسیم پیام این حضور چه بود؟ در ادامه، این نگرانی را مطرح خواهیم کرد که آیا اصول‌گرایان شکست خود را از چشم اهل سنت ایران نمی‌بینند؟ آیا روزی می‌رسد که اهل سنت با اصول‌گرایان آشتی کند؟ شیخ‌محمدعلی امینی مدیر مجتمع علمی سلطان العلمای بندرلنگه، و عضو هیات فتوای جنوب کشور،  در این مصاحبه به سوالات ما پاسخ می‌دهد. او اخیراً دیدارهایی با سران اصلاحات کشور داشته است، در این مصاحبه همچنین از او خواهیم پرسید که در آن دیدارها چه گذشت!

ابتدا از او می‌پرسیم رای اهل سنت به روحانی چه پیامی داشت؟

مهم‌ترین پیام این رای در پاسخ به وعده‌های روحانی است؛ آقای روحانی در مرحله اول و هم این مرحله وعده دادند که به خواست همه شهروندان و حقوق اهل سنت توجه خواهند داشت و چون در مرحله اول بیست درصد از وعده‌های خودشان را عمل کردند، بر اساس این خوش‌بینی بود که اهل سنت با علاقه‌مندی خاصی به پای صندوق‌های رای آمدند و با حسن ظن و اعتماد به اینکه آقای روحانی در این مرحله به وعده‌های خود عمل می‌کنند به ایشان رای قاطعانه دادند. اگر ما آرای هر استان را در نظر بگیریم هرجا که اهل سنت رای قابل توجهی داشته، می‌بینیم درصد آرای آقای روحانی در مقایسه با سایر رقبا خیلی بالاست و بر عکس جاهایی که اهل سنت جمعیت کمی بوده‌اند، آرای کم‌تری داشته، و این می‌رساند که اهل سنت در این دوره یک‌پارچه‌تر از دوره‌های گذشته عمل کردند و به آقای روحانی رای مثبتی دادند.

آیا فکر می‌کنید دولت می‌تواند این همراهی اهل سنت را پاسخ بدهد؟

اگر بخواهد صد در صد، منع قانونی ندارد؛ حقوقی که اهل سنت مطالبه می‌کند هیچ منافاتی با قانون اساسی و منطق و عقل ندارد. همه بزرگان چه اصلاح‌طلبان چه اصول‌گرایان بر این نظریه موافقند که اهل سنت برای کشور هیچ‌گاه تهدید نبوده‌اند بلکه یک فرصتی برای کشور هستند و هر جا اهل سنت در ادارات دولتی و پست‌های بالا حضور داشتند با کمال امانت‌داری و پاک‌دستی و حسن انجام وظیفه به امورشان پرداخته‌اند و توانسته‌اند رضایت دیگران را فراهم کنند؛ نمونه‌اش رئیس سازمان برنامه و بودجه استان هرمزگان آقای دریانورد است که به عنوان یک نیروی بومی متخصص قابل اعتماد، توانسته در استان به خوبی بدرخشد و با صداقت و امانت‌داری انجام وظیفه نماید. ما همیشه گفته‌ایم هر جا مسئولیتی به اهل سنت سپرده شود دچار اشتباه و پیشیمانی نخواهید شد کما اینکه در اکثر موارد از عملکردتان راضی شده‌اید؛ جالب اینکه توصیه مقام معظم رهبری هم همین بوده و هست که به اهل سنت در ساختار حکومتی توجه شود، به حقوق‌شان توجه شود. چون ما می‌خواهیم در میان کشورهای اسلامی به عنوان الگو و محور مطرح باشیم، زمانی ما می‌توانیم به عنوان الگو و محور مطرح باشیم که به اهل سنت توجه ویژه‌ای شود نه فقط به نسبت جمعیت‌شان به آنان حقی داده شود، توقع و انتظار ما و هم مصلحت کشور در شرایط فعلی اقتضا می‌کند، بالاتر از نسبت جمعیت‌شان به آن‌ها توجه شود و در ساختار حکومت حضوری پررنگ داشته باشند. یک‌بار امتحان کنند، آزمایش کنند که آیا اهل سنت شایستگی، امانت‌داری، پای‌بندی به عهد و پیمان خود و دلبستگی به کشورشان دارند؟ ما حاضریم چک سفید امضا به مسئولین نظام بدهیم که اهل سنت در اداره امور و در انجام وظیفه در دلبستگی به سرزمین‌شان و علاقه‌مندی به نظام‌شان و مسئولین عالی‌رتبه‌شان هیچ کوتاهی ندارند؛ اگر یک سر و گردن از دیگران بالاتر نباشند کم‌تر نیستند.

آیا استقبال جامعه اهل سنت از روحانی موجب خشم اصول‌گرایان که به هر حال نقش تعیین کننده‌ای در نظام دارند، نخواهد شد؟ آیا در آینده نگاه تلافی جویانه‌ای به آن نخواهند داشت؟

ما اصول‌گرایان را همه با یک نگاه و یک نظر نگاه نمی‌کنیم. در بین اصول‌گرایان افراد عاقل معتدل‌فکر و واقع‌بین بسیار هستند؛ سران اصلی اصول‌گرا انسان‌های واقع‌بین و معتدل‌فکر هستند و واقعیت‌ها را می‌پذیرند، خودشان بارها گفته‌اند ما می‌پذیریم که فکر اصلاح‌طلبان به شما نزدیک‌تر است و این را باور دارند؛ وقتی خودشان بر این باور هستند گله نباید داشته باشند، نباید توقعی جز این داشته باشند. فلهذا فکر نمی‌کنم جای گله‌مندی باشد چون همانطور که اهل سنت به آقای روحانی رای دادند، اصلاح‌طلبان هم به آقای روحانی رای دادند و این‌ها مجموعا توانستند رای قابل توجهی در سبد آرای آقای روحانی قرار بدهند. بله ما در بین اصول‌گرایان-کسانی که منتسب به اصول‌گرایان هستند- افراد خشک‌مغز افراطی داریم که این‌ها باعث شده‌اند اهل سنت یک مقداری از اصول‌گراها فاصله داشته باشند، گاهی در اظهار نظرهای‌شان و در عملکردهای‌شان و در مخالفت‌های‌شان در اعطای حقوق به اهل سنت در مرکز کشور باعث شده‌اند که اهل سنت رنجش خاطری نسبت به آن‌ها داشته باشند. اما برای جبران کردن، فرصت باقی است و دیر نشده است؛ برادران خوبمان در اصول‌گرایان آن‌هایی که عقلا و معتدل‌فکر هستند می‌توانند جبران مافات کنند، و این رابطه را ترمیم کنند. می‌توانند ثابت کنند که در اداره کشور هم اهل سنت و هم برادران شیعه به نسبت جمعیت، حق قابل احترامی دارند و به حقوقشان احترام گذاشته می‌شود. چنانچه بخواهند می‌توانند این فاصله‌ها را کم‌تر کنند و در آینده نتیجه‌اش را ببینند؛ اهل سنت با کسی قراردادی منعقد نکرده‌اند. اهل سنت حقوقی دارند، مطالباتی دارند، خواسته‌هایی دارند و انتظاراتی دارند؛ هر کس به حقوق اهل سنت و انتظارات‌شان توجه کند چه اصلاح‌طلب باشد چه اصول‌گرا باشد، برای ما هر کدام از آن‌ها محترم هستند و حاضریم با آن‌ها همکاری داشته باشیم. در صورتی که در بسیاری از دیدگاه‌ها تجدیدنظر صورت بگیرد.

به نظر شما حضور گسترده اهل سنت در پای صندوق‌های رای چگونه باید از سوی نظام پاس داشته شود؟

این را باید بدانیم که حضور گسترده اهل سنت در پای صندوق‌های رای علیرغم تبلیغات وسیع و گسترده برای تحریم انتخابات و عدم حضور، یک پاسخ مثبت به فراخوان رهبر فرزانه انقلاب بود. یک نوع علاقه‌مندی شدید اهل سنت به نظام اسلامی بود، پاسخی بود به کسانی که می‌خواستند در صفوف شیعه و سنی در ایران اختلاف بیندازند، تحریکاتی در صفوف افراد به‌ وجود بیاورند و اختلافات فرقه‌ای و مذهبی را تشدید کنند و از این رهگذر بتوانند به خواسته‌های خودشان و نقشه‌های شومشان برسند. اهل سنت با حضور گسترده خود در پای صندوق‌های رای به همه‌ی آن‌ها گفتند که ما در درون کشورمان به مصالح کشورمان می‌اندیشیم و تحت هیچ شرایطی حاضر نیستیم مصالح و منافع کشورمان را به خاطر رضایت آن‌ها فدا کنیم، این پیام حضور گسترده اهل سنت در پای صندوق‌های رای بود. و البته توقع و انتظار اهل سنت از نظام اسلامی (وقتی می‌گوییم نظام اسلامی یعنی مجموعه‌ای از تاثیرگذاران و تصمیم‌گیرندگان چه نهادهایی که زیر نظر رهبری هستند و چه نهادهایی که زیر نظر دولت هستند)، «انتظار ما» این است که نظام به این حضور اهل سنت در پای صندوق‌های رای پاسخ مناسب و در حد انتظار و توقع بدهد تا خدای ناکرده ریزش و رویگردانی از نظام صورت نگیرد. آنچه در درون کشور اتفاق می‌افتد همه در چارچوب مصالح نظام باشد که انتظار است با پاسخ مثبت نظام و مسئولین نظام، این همبستگی و رویکرد خوب همیشه محفوظ و مستمر باقی بماند.

روحانی در دوره قبل، تا چه حد اهل سنت را در دولت دیده بود؟

به نظر بنده اگر ما بخواهیم به توجه دولت به اهل سنت وعمل به وعده‌هایش در قبال اهل سنت نسبتی در نظر بگیریم، می‌توانیم بگوییم بین ده تا بیست درصد توانسته به خواسته‌های اهل سنت توجه داشته باشد و عمل کند. الان در این دوره هم وعده داده که حاضر است بیشتر توجه داشه باشد، البته ما محدودیت‌ها و محذورات دولت را هم درک می‌کنیم، تقاضای‌مان هیچ‌وقت بیش از توان دولت و امکانات دولت نبوده و نخواهد بود؛ ما نمی‌آییم چیزهایی را بر دولت تحمیل کنیم و یا عرضه کنیم که در توان دولت نیست. آنچه را که خواسته‌ایم در توان دولت است و دولت می‌تواند در این مرحله به خواسته‌های اهل سنت بیشتر جامه‌ی عمل بپوشاند تا رضایت اهل سنت از مسئولین نظام بیشتر و بهتر باشد و نگرانی‌ها و دلخوری‌ها که خودش فضایی را برای تبلیغات ضد نظام ایجاد می‌کند مرتفع شود و از بین برود.

به نظر شما در این دوره باید منتظر حمایت قاطع دولت از حقوق اهل سنت باشیم یا بعد از انتخابات و شروع به‌کار دولت، همه‌ی این‌ها به فراموشی سپرده می‌شود؟

امیدوار هستیم... ما همیشه با عینک خوش‌بینی نگاه می‌کنیم، امیدواریم که دولت در این مرحله بیشتر و بیشتر به خواسته‌های قانونی و به حق اهل سنت توجه داشته باشد، به‌خصوص اینکه در این مسئله همراهی رهبر انقلاب و موافقت ایشان هم هست. طبق آنچه آقای یونسی در دیدار دو سه روز اخیر به بنده گفتند این است که «ما برنامه‌هایی راجع به مطالبات و خواسته‌های اهل سنت خدمت رهبر تقدیم کردیم که نظر و توصیه ایشان چیست؟ ایشان با دید مثبت نگاه کرده‌اند و آنجا که لازم بوده توصیه‌های مهمی هم داشته‌اند». آنچه مهم است در این مرحله با مناعت طبعی که در مسئولین سطح بالای کشور وجود دارد به حقوق اهل سنت بیشتر توجه شود.

به عنوان سوال آخر بفرمایید در دیدار شما با سران اصلاحات چه گذشت؟

این دیدارها بیشتر دیدارهای دوستانه با برخی از مسئولین بود. در دیدار با وزیر ارشاد راجع به مجوز چاپ و نشر کتب اهل سنت صحبت‌هایی شد؛ ایشان هم نظر بسیار مساعدی در این زمینه دارند و گفتند هر جا با مشکل و مانعی مواجه شدید مستقیما به خود من خبر بدهید تا ورود پیدا کنم و مشکل را برطرف کنم. الحمدالله دیدگاه‌ها مثبت است، همه‌ی اصلاح‌طلبان و همه‌ی شخصیت‌های نظام حتی عقلای اصول‌گرا، همه بر این باور هستند که اهل سنت برای کشور یک فرصت است اهل سنت تهدید نبوده و نخواهند بود و هر جا که اهل سنت رضایت‌شان بیشتر جلب شده، خیر و برکت بیشتری عاید کشورمان شده است.

روزنامه گامرون و هفته نامه صدف ششم خردادماه